Polskie Noblistki – kobiety, które rozsławiają Polskę na całym świecie. Ich osiągnięcia wciąż dają powód do dumy, siłę do działania i wiarę w moc kobiet. Każda z nich jest osoba nieprzeciętną, odważną i niekonwencjonalną.

Maria Skłodowska-Curie, chemiczka i fizyczka, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla. Studiowała we Francji, na paryskiej Sorbonie, ponieważ uniwersytety w Polsce nie przyjmowały kobiet. W 1893 roku uzyskała dyplom z fizyki, rok później z matematyki. W 1903 roku, wraz z mężem Pierre Curie otrzymała  Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad promieniotwórczością.  Trzy lata później Pierre Curie tragicznie zginął i Maria przejęła po nim katedrę na Sorbonie, stając się pierwszą kobieta profesorem tej uczelni. W roku 1911 otrzymała Nagrodę Nobla za odkrycie radu i polonu. Jako pierwsza kobieta wkroczyła w świat nauki opanowany przez mężczyzn i zdobyła najwyższe laury. Osiągnięcia Marii były ogromne, tym bardziej, że na przełomie XIX i XX wieku kobiet nie postrzegano jako wiarygodnych i samodzielnych naukowców, a jedynie jako asystentki i pomoce uczonych. Jej odkrycia sprawiły, że już u progu XX wieku możliwe stało się wyleczenia raka macicy. W 1916 roku jako jedna z pierwszych kobiet w świecie zdobyła prawo jazdy, również na samochody ciężarowe. W czasie pierwszej wojny światowej organizowała specjalne samochody z aparaturą tzw. małe Curie, by wykonywać zdjęcia rentgenowskie i ratować rannych żołnierzy.

Maria Skłodowska-Curie szkoli pielęgniarki w zakresie wykonywania zdjęć rentgenowskich, ok 1915 r. (domena publiczna)

Przyjaźniła się z Albertem Eisteinem i ciekawostką jest to, że pisywali do siebie w różnych językach, Maria po francuski a Albert po niemiecku. Najgorętszym życzeniem Marii Skłodowskiej Curie było powstanie Instytutu Radowego w Warszawie. Przybyła na uroczystość wmontowania kamienia węgielnego pod budowę Instytutu w dniu 7 czerwca 1925 roku. 29 maja 1932 odbyła się uroczystość otwarcia Instytutu Radowego w Warszawie, gdzie Maria przekazała Instytutowi pierwszy gram radu o wartości ponad pół miliona ówczesnych złotych, ofiarowany przez kobiece stowarzyszenia polonijne w USA i Kanadzie. Była kobieta niezwykłą i współczesne kobiety zawdzięczają jej bardzo dużo. W 1934 roku zachorowała na chorobę popromienną zakończoną śmiercią.

Mój zawód wyuczony to chemik. Niestety po kilku latach w laboratorium chemicznym, z przyczyn zdrowotnych musiałam zdobyć inny zawód, w który pracuję do dnia dzisiejszego. Tym bardziej doceniam trud, poświęcenie i wytrwałość naszej Wielkiej Noblistki, jest Ona dla mnie przykładem patriotki i kobiety, która zawsze myślała o innych ludziach.

Jest 3 października 1996 rok. Szwedzka Akademia Nauk przyznała  literacką nagrodę dla polskiej poetki Wisławy Szymborskiej. Komitet Noblowski uhonorował poetkę za całokształt twórczości. W jej poezji znajduje się zarówno żart, ironia jaki i refleksja nad światem i egzystencją człowieka. Była osoba skromną, ceniącą spokój, nie ingerowała w cudzą prywatność i nie mówiła o sobie. Nagroda Nobla sprawiła, że stała się celebrytką, niejako mimo woli i po ogłoszeniu nagrody udzieliła więcej wywiadów niż w poprzednim okresie. Poetka miała poczucie humoru i przejawiało się to, w choćby w obdarowywaniu przyjaciół i znajomych kartkami z dowcipnymi kolażami własnej roboty lub loteryjkami, w których fantami były upominki, najczęściej kiczowate. Człowiekiem, którego ceniła za inteligentny dowcip i czuła więź duchową był Woody Allen. Polska noblistka kochała zwierzęta, a szczególnie małpy, co wyrażała w swoich wierszach. Jej wiersze „Łańcuchy”z  tomiku Wystarczy oraz „Kot w pustym mieszkaniu” z tomika Wiersze wybrane mogą być przykładem tej wrażliwości. W dniu 7 grudnia 1996 roku poetka wygłosiła Odczyt Noblowski  „Poeta  i Świat”, w którym wypowiedziała swoje refleksje nad znaczeniem poezji w świecie i rolą poetów, natchnieniu, znaczeniu słowa „nie wiem”. Odczyt zakończyła słowami: „Jednak w języku poezji, gdzie każde słowo się waży, nic zwyczajne i normalne nie jest. Żaden kamień i żadna na nim chmura. Żaden dzień i żadna po nim noc. A nade wszystko żadne niczyje na tym świecie istnienie. Wygląda na to, że poeci będą mieli zawsze dużo roboty”. Swój pogląd na życie i egzystencję  wyraziła w wierszu :

„Nic dwa razy” Wisława Szymborska

Nagroda Nobla bardzo rozsławiła poezje polskiej poetki. W USA, Niemczech , Szwecji, tomiki z jej wierszami biły rekordy popularności. Wiersze zostały przetłumaczone i wydane w wielu krajach. Wspominam poezję Wisławy Szymborskiej z czasów swojej młodości. Bardzo do mnie przemawiały tony refleksyjno-egzystencjonalne. Poetka zmarła 1 lutego 2012 roku w Krakowie.

Upłynęło 23 lata. 10 października 2019 roku Szwedzka Akademia Nauk poinformowała, że Olga Tokarczuk otrzymała literacką Nagrodę Nobla za 2018 rok.

Olga Tokarczuk – wybitna polska pisarka, eseistka, z wykształcenia psycholożka. Akademia uhonorowała pierwszą polską pisarkę” Za narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją opisuje przekraczanie granic jako formę życia”. Uroczystość wręczenia nagrody odbyła się 10 grudnia 2019 roku w Sztokholmie, gdzie pisarka odebrała z rąk króla Szwecji Karola Gustawa XVI dyplom Nobla oraz medal Nobla, wykonany z 18 karatowego złota. W mowie dziękczynnej Olga Tokarczuk powiedziała m.in.” Mija dokładnie 100 lat, od kiedy pierwsza kobieta została uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury – Selma Lagerlof. Chylę przed nią czoła, poprzez czas, tak jak przed innymi kobietami, twórczyniami (..). Czuję, że stoją teraz obok mnie. Naprawdę wygrałyśmy Nobla.” Najbardziej ceniona i nagradzana pisarka polska w świecie. Jej książki przetłumaczono na 40 języków, ekranizowano. W roku 2017 Agnieszka Holland i Kasia Adamik stworzyły film „Pokot” na podstawie powieści „Prowadź swój pług przez kości umarłych”. W 2020 roku założyła Fundację, której celem jest m.in. wspieranie kultury i sztuki polskiej i światowej, wspieranie i ochrona praw kobiet, demokracji, społeczeństwa obywatelskiego. Moja, nieżyjąca już Babcia, zawsze utwierdzała mnie i moje dwie siostry, że kobiety muszą być niezależne, kształcić się, nie mogą bać się swoich poglądów i opinii.

Znaczek Strajku Kobiet

Znaczek zaprojektowała i wykonała artystka – plastyczka Magda Dzieniakowska.

Jestem ogromnie dumna, że w Polsce jest Olga Tokarczuk. Mam niezwykłą pamiątkę z uroczystości noblowskiej – książkę z dedykacją Pani Olgi.

Książka z dedykacją
Pani Olga podpisuje dla mnie książkę

Bardzo dziękuję Panu Albertowi Zawadzie, fotografikowi i reporterowi, autorowi zdjęcia, za taką wspaniała pamiątkę 🙂

2 komentarze

  1. Grażynko, bardzo ciekawy, konkretny i ujmujący materiał, dzięki Twojemu wpisowi o naszych Noblistkach uświadomiłam sobie jak wielką mamy moc – My Polskie Kobiety….przypomniałaś fakty z życia tych trzech wspaniałych Kobiet, dziękuję za ten ciekawy materiał.

    Basia

Skomentuj Basia Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *